Profesor Jan Grabowski, historyk z Uniwersytetu w Ottawie, ponownie wzbudził kontrowersje swoimi wypowiedziami dotyczącymi polityki pamięci o Holokauście w Polsce. W swoim najnowszym eseju „Whitewash: Poland and the Jews”, opublikowanym w „The Jewish Quarterly”, Grabowski sugeruje, że część polskiego terytorium powinna zostać oddana pod nadzór Organizacji Narodów Zjednoczonych lub innej międzynarodowej organizacji. Celem miałoby być „zachowanie tragicznej historii” miejsc związanych z Holokaustem oraz zapobieganie „zniekształcaniu” tej historii przez polskich nacjonalistów.
Kontrowersje wokół wypowiedzi Grabowskiego
Grabowski, który od lat krytycznie podchodzi do polityki pamięci o Holokauście w Polsce, twierdzi, że Polska obecnie prowadzi działania mające na celu fałszowanie historii i relatywizowanie roli Polaków podczas niemieckiej okupacji. „Niestety, politykę pamięci realizowaną w Polsce można obecnie najlepiej opisać jako zniekształcanie Holokaustu” – twierdzi historyk, cytowany przez portal ottawacitizen.com.
W swoich wypowiedziach profesor Grabowski argumentuje, że polscy nacjonaliści próbują przedstawić Polaków wyłącznie jako ofiary II wojny światowej, jednocześnie pomijając trudne i kontrowersyjne kwestie związane z udziałem niektórych Polaków w zbrodniach na Żydach. W jego opinii, aby zapobiec dalszemu „białemu praniu” historii, miejsca związane z Holokaustem, takie jak Auschwitz, Majdanek czy Treblinka, powinny zostać oddane pod międzynarodowy nadzór.
Reakcje polityków i społeczeństwa
Wypowiedzi Grabowskiego spotkały się z ostrą krytyką w Polsce. Jednym z najbardziej zdecydowanych głosów w tej sprawie był Grzegorz Braun, europoseł Konfederacji, który w swoim wpisie na platformie X (dawniej Twitter) zasugerował, że służby państwowe, w tym Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW), powinny zainteresować się działaniami profesora. „Moim zdaniem ewidentne znamiona czynu zabronionego z art. 127 kk: przygotowania do oderwania części terytorium RP – przy najbliższej okazji powinna Grabowskiego zatrzymać ABW” – napisał Braun.
Dyskusja wokół wypowiedzi Grabowskiego nie ogranicza się tylko do polityków. Wielu komentatorów zwraca uwagę, że wniosek o oddanie części polskiego terytorium pod nadzór międzynarodowy może być postrzegany jako atak na suwerenność kraju. Dla wielu Polaków takie propozycje są nie do przyjęcia, zwłaszcza że dotyczą one miejsc, które mają kluczowe znaczenie dla narodowej pamięci i tożsamości.
Pamięć o Holokauście i polityka historyczna
Polska od lat stara się dbać o pamięć o Holokauście, przyznając, że była to tragedia o ogromnym znaczeniu dla całego narodu żydowskiego. Jednak polityka historyczna kraju, która koncentruje się również na przedstawianiu Polaków jako ofiar niemieckiej okupacji, często staje się przedmiotem międzynarodowych sporów. Polska, będąca jednym z głównych miejsc kaźni Żydów podczas II wojny światowej, miała także ogromną liczbę ofiar wśród własnych obywateli – zarówno polskich, jak i żydowskich.
Niektórzy historycy, w tym Jan Grabowski, zwracają jednak uwagę, że narracja o roli Polaków w ratowaniu Żydów może być czasami nadużywana w sposób, który pomija ciemniejsze aspekty historii, takie jak kolaboracja z Niemcami. Z kolei krytycy takich tez uważają, że nie można oceniać działań Polaków w warunkach niemieckiej okupacji w sposób ahistoryczny, bez uwzględnienia skali terroru i przemocy, jakiej doświadczyła cała ludność Polski.
Czy nadzór ONZ nad Polskimi miejscami Pamięci to rozwiązanie?
Propozycja oddania miejsc związanych z Holokaustem pod nadzór ONZ lub innych struktur międzynarodowych spotkała się z jednoznaczną krytyką w Polsce. Wydaje się, że jest to krok, który podważałby suwerenność kraju i naruszałby prawa do samodzielnego zarządzania własną pamięcią historyczną. Polska, jako kraj, który doświadczył ogromnych cierpień podczas II wojny światowej, ma prawo do kształtowania polityki pamięci zgodnie z własnymi doświadczeniami i faktami historycznymi.
Dyskusja wokół wypowiedzi Jana Grabowskiego jest kolejnym przykładem na to, jak trudne jest wypracowanie wspólnej narracji historycznej na arenie międzynarodowej, zwłaszcza w kontekście tak bolesnych wydarzeń jak Holokaust. Historia nie jest jednak czymś, co można oddać pod międzynarodowy nadzór – wymaga dialogu, ale także szacunku dla narodowej tożsamości i doświadczeń.
Podsumowanie
Wypowiedzi profesora Jana Grabowskiego na temat potrzeby oddania części polskiego terytorium pod nadzór ONZ wzbudziły szeroką dyskusję i kontrowersje. Jego propozycje są postrzegane jako atak na suwerenność Polski oraz próbę zniekształcenia narodowej pamięci o tragicznych wydarzeniach II wojny światowej. W Polsce, gdzie pamięć o Holokauście i niemieckiej okupacji ma kluczowe znaczenie dla tożsamości narodowej, takie sugestie spotykają się z ostrą krytyką, zarówno ze strony polityków, jak i opinii publicznej.
