Polsko-ukraińska historia jest pełna trudnych momentów, a jednym z najboleśniejszych jest Rzeź Wołyńska, masowe mordy polskich obywateli dokonane przez ukraińskie oddziały w czasie II wojny światowej. Dla wielu Polaków, którzy mają tam zamordowanych przodków, kwestia ekshumacji i przeniesienia ich szczątków na cmentarze w Polsce pozostaje niezwykle ważna. Niedawne działania Karoliny Romanowskiej, przewodniczącej Stowarzyszenia Pojednanie Polsko-Ukraińskie, wywołały ponownie burzliwą dyskusję na temat stosunku Ukrainy do ekshumacji i rozliczeń z przeszłością.
Pierwszy wniosek o ekshumację ofiar rzezi Wołyńskiej
Karolina Romanowska złożyła pierwszy prywatny wniosek o ekshumację członków swojej rodziny, zamordowanych w czasie rzezi wołyńskiej. Jej działania miały na celu umożliwienie przeniesienia szczątków bliskich z bezimiennych mogił na Ukrainie do miejsc pochówku w Polsce. Inicjatywa ta jest dla wielu rodzin w Polsce symbolem walki o prawo do upamiętnienia i godnego pochówku przodków, którzy padli ofiarą brutalnych wydarzeń na Wołyniu.
Ukraińska Odpowiedź: Międzyresortowa komisja i zachowanie „historycznej dokładności”
Na wniosek Romanowskiej odpowiedziało ukraińskie Ministerstwo Kultury i Komunikacji Strategicznej, stwierdzając, że decyzja w sprawie ekshumacji należy do Międzyresortowej Komisji. W piśmie wskazano na potrzebę zachowania historycznej dokładności i unikania napięć politycznych. Odpowiedź ta wywołała jednak frustrację i rozczarowanie Romanowskiej, która określiła ją jako „zimny, urzędniczy bełkot”. Słowa te wyrażają nie tylko zawód, ale i głęboki żal z powodu braku chęci rozwiązania tego problemu, mimo wsparcia, jakie Polska okazywała Ukrainie.
Znaczenie indywidualnej zgody na ekshumacje dla polskich rodzin
Gdyby Ukraina zezwoliła na indywidualne zgody w sprawach ekshumacji, otworzyłoby to drogę dla setek polskich rodzin do przeniesienia szczątków swoich krewnych z Ukrainy na polskie cmentarze. Niestety, takie rozwiązanie nie zostało zaakceptowane, co dla wielu rodzin oznacza zamknięcie drogi do oddania hołdu zamordowanym przodkom. Wielu potomków ofiar Rzezi Wołyńskiej nadal odwiedza bezimienne groby, a brak zgody na ekshumacje odbierają jako symboliczne zamknięcie dialogu na temat rozliczenia się z przeszłością.
Dlaczego Ukraina nie chce rozliczyć się z przeszłością?
Sprawa ekshumacji na Ukrainie ukazuje szerszy problem – trudność Ukrainy w rozliczeniu się z bolesnymi wydarzeniami historycznymi. W Polsce, gdzie temat Rzezi Wołyńskiej pozostaje bolesną kartą historii, brak zgody na ekshumacje jest często postrzegany jako dowód na niechęć Ukrainy do zmierzenia się z przeszłością. Co więcej, w wielu ukraińskich miastach nadal spotykamy się z gloryfikacją postaci, które w Polsce są uważane za odpowiedzialne za zbrodnie wojenne, jak Stepan Bandera czy Roman Szuchewycz. Pomniki, nazwy ulic oraz instytucji noszących ich imiona, stają się nie tylko źródłem kontrowersji, ale także dowodem na różnicę w podejściu do przeszłości.
Polsko-Ukraińskie relacje a fiasko polityki wobec Ukrainy
Polska od lat udziela Ukrainie wsparcia, szczególnie w trudnym czasie konfliktu z Rosją. W Polsce schronienie znalazło tysiące ukraińskich uchodźców, a pomoc humanitarna i finansowa płynie szerokim strumieniem. Jednak brak minimalnych gestów dobrej woli ze strony Ukrainy, takich jak zgoda na ekshumacje, stawia pod znakiem zapytania efektywność polskiej polityki wobec Ukrainy. Dla wielu Polaków jest to sygnał, że mimo pomocy, relacje polsko-ukraińskie nadal pozostają skomplikowane.
Znaczenie ekshumacji dla relacji Polsko-Ukraińskich
Rozwiązanie kwestii ekshumacji ofiar Rzezi Wołyńskiej mogłoby stać się krokiem w stronę pojednania obu narodów. Dla wielu Polaków możliwość godnego pochówku zamordowanych przodków jest kluczowym elementem w procesie uzdrawiania ran historycznych. Dialog na temat trudnych kart historii, takich jak Wołyń, pozostaje nieodzownym elementem budowania trwałych i partnerskich relacji między Polską a Ukrainą.
Podsumowanie
Sprawa ekshumacji ofiar Rzezi Wołyńskiej jest wciąż otwartą raną w stosunkach polsko-ukraińskich. Mimo wielkiej pomocy, jaką Polska okazuje Ukrainie, brak zgody na indywidualne ekshumacje utrudnia proces pojednania. Wciąż nierozwiązana kwestia pochówku przodków i postrzeganie niektórych postaci historycznych jako bohaterów narodowych na Ukrainie, budzi kontrowersje i stanowi wyzwanie dla budowania silnych relacji między oboma krajami. Dla wielu Polaków pozostaje nadzieja, że w przyszłości nastąpi zmiana podejścia, która pozwoli rodzinom na upamiętnienie bliskich zgodnie z polską tradycją i szacunkiem dla przeszłości.
