Akcja T4 w Wielkopolsce

0
464

W okresie okupacji niemieckiej jednymi z pierwszych ofiar były osoby z zaburzeniami psychicznymi, w latach 1939-1944 została przeprowadzona akcja T4 mająca na celu „eliminację życia niewartego życia”, czyli wyeliminowanie ludzi “niezdolnych do współżycia społecznego i wiodących żywot niegodny życia”. Hitlerowcy zbrodnie dokonane w trakcie akcji T4 nazywali programem eutanazji, w rzeczywistości jednak uśmiercanie chorych było przygotowaniem do programu Holocaustu. Mordowano osoby chore m.in. na schizofrenie, otępienie, padaczke, wrodzone wady rozwojowe czy też chorych przebywających w zakładach opiekuńczych przez ponad 5 lat. W okresie tym na terenie Wielkpolski zostało uśmierconych poprzez rozstrzelanie, zagazowanie bądź podanie fenobarbitalu (lek nasenny) co najmniej 4 tys pacjentów szpitali psychiatrycznych. Liczba ta jednak jest ciężka do dokładnego oszacowania ze względu na fakt, że w latach 1943-1944 Niemcy zacierali ślady poprzednich zbrodni,a akcja T4 posiadała tajny charakter. W okresie tym przeprowadzano eksperymety na osobach chorych psychicznie i niepełnosprawnych z zaangażowaniem niemieckich lekarzy i pielęgniarek. 

Hitlerowcy postępowali zgodnie z ustalonym planem. Na początku kierownictwo szpitala przejmował niemiecki dyrektor, kierownik administracji oraz nadpielęgniarz. Wydawane zostało zarządzenie zabraniające wypisywania chorych ze szpitala oraz wprowadzany zostawał obowiązek podziału pacjentów na trzy kategorie ciężkości choroby. Niedostosowanie się do rozkazów skutkowało karą śmierci. Sporządzone listy pacjentów trafiały do władz centralnych w Berlinie. Pacjentów szpitali psychiatrycznych wywożono ciężarówkami pod nadzorem żołnierzy SS. Ślady zbrodni likwidowano, uśmiercania dokonywano skrycie. Na terenie Wielkopolski działania podjęto w Owińskach, w Dziekance (obecnie część Gniezna) oraz w Kościanie. W ramach akcji T4 zamordowano również pensjonariuszy zakładów opieki społecznej w Bojanowie oraz Śremie. Hitlerowcy kierowali się nie tylko przesłankami ideologicznymi, potrzebne im były szpitale do wykorzystania dla własnych celów takich jak tworzenie szkół SS i innych instytucji. 

Na terenie Kraju Warty do zabijania chorych została powołana specjalna jednostka funkcjonariuszy w Poznaniu, którą dowodził komisarz SS Obersturmführera Herberta Lange. Pierwszym zlikwidowanym szpitalem był Zakład Psychiatryczny w Owińskach. Poinformowano pacjentów, że zostaną oni przewiezieni do innych szpitali. Na początku 100 chorych narodowości niemieckiej przetransportowano do szpitala w Dziekance, następnie w październiku i listopadzie 1939 roku pozostałych 1000 pacjentów przeniesiono do Fortu VII w Poznaniu. Później chorzy byli transportowani bezpośrednio do lasu obok Obornik Wielkopolskich. Naziści  przystosowali bunkier 17 w Forcie VII do mordowania pacjentów przy pomocy gazów trujących, za przeprowadzenie akcji była odpowiedzialna grupa Lange. Jednorazowo w bunkrze uśmiercano 50 osób przy pomocy tlenku węgla. Zwłoki wywożono do lasu koło Obornik Wielkopolskich oraz chowano w masowych grobach. W późniejszym czasie Hitlerowcy opracowali specjalny samochód w którym mogli mordować pacjentów przy pomocy gazu podczas przewożenia ich do masowego grobu, umożliwiało im to uśmiercanie chorych w dowolnym miejscu i czasie. Pacjenci byli wprowadzani siłą do samochodu pod nadzorem SS, wielokrotnie po wcześniejszym podaniu środków uspokajających. W trakcie transportu do miejsca pochówku chorzy byli uśmiercani. Zwłoki grzebano w lasach w zbiorowych mogiłach, które później były maskowane trawą i drzewami. Po wymordowaniu pacjentów szpital w Owińskach zamieniono na koszary SS. 

W Dziekance mordowanie pacjentów rozpoczęto 7 grudnia 1939 roku. Do 12 stycznia 1940 r. zostało wywiezionych i zabitych 1043 chorych. Zabójstw dokonywano głównie w specjalnych samochodach przy pomocy gazu. Poza tym mordowano pacjentów w szpitalu poprzez podawanie fenobarbitalu i innych środków. Pacjentów głodzono oraz nie dbano o warunki higieniczne.  W Kościanie w dniach 15-22 stycznia 1940 roku oddział Langego zabił 523 chorych. Następnie transportowano pacjentów z niemieckich szpitali psychiatrycznych do szpitala w Kościanie. Przewieziono i zamordowano 2750 chorych. W okresie tym fałszowano dokumentację medyczną, a rodzinom pacjentów przekazywano informację o przeniesieniu chorego bądź jego śmierci i pochówku. W obliczu zbliżającej się klęski Niemiec w latach 1943-1944 w celu likwidowania śladów zbrodni odkopywano masowe groby i palono zwłoki ofiar. 

Zakład Psychiatryczny w Owińskach
Przekraczanie Granic. Adrianna Katarzyna Skitek. Kup eBooka już dziś w wybranych księgarniach Jakiej Lampy Potrzebujesz? LampyDeccor.pl tekst alternatywny