Arkady Adam Fiedler (ur. 28 listopada 1894 w Poznaniu, zm. 7 marca 1985 w Puszczykowie) – polski prozaik, reportażysta, przyrodnik i podróżnik, porucznik Wojska Polskiego.
Życiorys
Był synem Antoniego Fiedlera, poznańskiego poligrafa i wydawcy. On to właśnie rozbudził w Arkadym namiętne zainteresowanie przyrodą. „Uczył mnie kochać rzeczy takie, obok których inni ludzie przechodzili obojętnie” – wspominał później pisarz o swym ojcu. Ukończył Gimnazjum im. Gotthilfa Bergera w Poznaniu, a następnie studiował filozofię i nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na uniwersytecie w Poznaniu. Studia te zostały przerwane wybuchem I wojny światowej.
W latach 1918–1919 brał udział w powstaniu wielkopolskim (został wybrany do Komitetu Jedenastu Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego i był kierownikiem Działu Organizacyjnego w Dowództwie Żandarmerii Krajowej). 8 stycznia 1921 został zatwierdzony w stopniu porucznika żandarmerii z dniem 1 kwietnia 1920.
W opublikowanej 24 września 1921 „Pierwszej liście oficerów rezerwowych WP” figurował jako porucznik rezerwy żandarmerii. W 1934 był porucznikiem rezerwy Kadry 7. Dywizjonu Taborów w Poznaniu ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 28. lokatą na liście starszeństwa oficerów taborowych oraz pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań-Miasto.
Debiutował w 1917 cyklem wierszy „Czerwone światło ogniska” na łamach poznańskiego dwutygodnika „Zdrój”. W latach 1922–1923 studiował w Akademii Sztuk Graficznych w Lipsku i ukończył ją zdobywając tytuł mistrza chemigrafii. W 1926 wydał pierwszą książkę Przez wiry i porohy Dniestru. W 1928 wyjechał w pierwszą większą podróż do południowej Brazylii. Przywiózł z niej bogate zbiory zoologiczne i botaniczne, które bezinteresownie przekazał Muzeum Przyrodniczemu oraz innym naukowym placówkom w Poznaniu, i nie mniej bogate wrażenia, które opisał w książkach Bichos, moi brazylijscy przyjaciele i Wśród Indian Koroadów. W 1933 urzeczywistnia swe najgorętsze marzenie: rusza do Amazonii. Wyprawa zaowocowała książką Ryby śpiewają w Ukajali, która zdobyła wielkie uznanie czytelników. W 1936 wydał kolejny bestseller, Kanadę pachnącą żywicą.
II wojna światowa zastała Fiedlera na Tahiti. Porzucił tę wyspę, by wybrać żołnierski los. W lutym 1940 przez Francję dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie poznał polskich lotników bohatersko walczących w Bitwie o Anglię. Napisał o nich głośną książkę Dywizjon 303 – jej przedruki krążyły w okupowanej Polsce, krzepiąc ducha. W latach 1942–1943 pływał na polskich statkach handlowych – wysiłek wojenny naszych marynarzy opisał w książce Dziękuję ci, kapitanie. W trakcie wojny i tuż po niej w Londynie przyszli na świat jego dwaj synowie – Marek i Arkady Radosław.
W 1946 powrócił razem z żoną Włoszką Marią Maccariello do Polski i zamieszkał w Puszczykowie pod Poznaniem. Nie mogąc podróżować (czasy stalinowskie), napisał powieści dla młodzieży: Mały Bizon, Wyspa Robinsona, Orinoko.
Od 1956 powrócił na podróżnicze szlaki – odwiedził Indochiny, Brazylię, Gujanę, Madagaskar, Kanadę, kilkukrotnie Afrykę Zachodnią.
W swoim życiu odbył 30 wypraw i podróży. Napisał 32 książki, które ukazały się w 23 językach w przeszło 10-milionowym nakładzie. Jego książki urzekają plastyką opisu, barwnie zbliżają czytelnikowi ludzi o różnych kolorach skóry, uczą szacunku dla innych kultur i obyczajów, opiewają piękno przyrody. Jest autorem dwóch książek autobiograficznych: „Mój ojciec i dęby” oraz „Wiek męski-zwycięski”.
W 1974 pisarz zachęcony namowami czytelników stworzył wraz z rodziną prywatne muzeum podróżniczych trofeów w swym domu w Puszczykowie.
Zmarł 7 marca 1985 w Puszczykowie, gdzie został pochowany na miejscowym cmentarzu.
Nagrody i wyróżnienia
Był laureatem wielu nagród, m.in. Srebrnego Wawrzynu Akademickiego Polskiej Akademii Literatury (1936) nagrody literackiej miasta Poznania (1936), Nagrody Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za literaturę podróżniczą (1963), nagrody prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1974) oraz nagrody państwowej I stopnia za całokształt twórczości (1978). Odznaczony został także m.in. Krzyżem Oficerskim (1955) i Krzyżem Komandorskim (1964) Orderu Odrodzenia Polski (1964), Orderem Uśmiechu, Orderem Sztandaru Pracy I i II Klasy (1974) i Orderem Budowniczych Polski Ludowej (1979).
Upamiętnienie
Jest patronem kilkudziesięciu szkół, m.in.: Szkoły Podstawowej w Czapurach, Szkoły Podstawowej w Starej Przysiece Drugiej, Szkoły Podstawowej w Zbąszyniu, Szkoły Podstawowej nr 18 w Zielonej Górze, Zespołu Szkół Nr 12 w Szczecinie, Szkoły Podstawowej w Rychwale, Szkoły Podstawowej nr 114 w Krakowie i Szkoły Podstawowej w Przeźmierowie. Szkoły Podstawowej w Chomęcicach. Podróżnik jest również patronem ulic w Polsce i na świecie.
Od 6 lipca 2009 jest również patronem Wielkopolskiego Oddziału Żandarmerii Wojskowej w Poznaniu.
Od 1996 w Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera wręczana jest coroczna nagroda „Bursztynowego Motyla” im. A. Fiedlera dla polskiego autora książki podróżniczej.
W Puszczykowie jest szlak pieszy zielony im. Arkadego Fiedlera.